Zrozumieć i wybrać najlepszy format pliku do druku 3D

W świecie druku 3D wybór odpowiedniego formatu pliku to najważniejszy krok, który może przesądzić o jakości, wydajności i sukcesie całego procesu drukowania. W zależności od tego, co chcemy osiągnąć – od prostych modeli po złożone struktury z wieloma materiałami i kolorami – inny format może okazać się optymalny.

W tym artykule przeanalizujemy najpopularniejsze formaty plików stosowane w druku 3D: STL, OBJ, AMF, 3MF oraz STEP. Przedstawimy ich zalety, wady i zastosowania, by pomóc Ci świadomie dobrać najlepszy format do Twojego projektu.

STL – Klasyk, który wciąż ma się dobrze

STL (stereolitografia) to najbardziej rozpoznawalny i najczęściej stosowany format w druku 3D. Pochodzi z 1987 roku i do dziś cieszy się ogromną popularnością dzięki swojej prostocie i uniwersalnej kompatybilności.

Format STL zapisuje model jako zbiór trójkątów (tesselacja), co pozwala łatwo odwzorować powierzchnię bryły. Jest obsługiwany przez niemal wszystkie programy CAD i slicery.

Zalety:

• bardzo szeroka kompatybilność
• mały rozmiar pliku
• prostota obsługi
  

Wady:

• brak informacji o kolorze, materiale i jednostkach
• problemy ze skalą między różnymi programami
• słaba obsługa skomplikowanych geometrii (krzywizny, otwory)
• podatność na błędy topologiczne (dziury, krawędzie niejednoznaczne)
  

Kiedy używać? STL sprawdza się idealnie przy prostych modelach, projektach edukacyjnych i w sytuacjach, gdy kluczowa jest kompatybilność z wieloma narzędziami.

OBJ – Wszechstronność i więcej niż geometria

OBJ to format pochodzący ze świata grafiki komputerowej, ale z powodzeniem stosowany także w druku 3D. W przeciwieństwie do STL, może zawierać dodatkowe informacje takie jak kolory, tekstury i materiały.

OBJ pozwala zapisywać wielokąty i czworokąty, co daje lepsze odwzorowanie skomplikowanych powierzchni.

Zalety:

• obsługa kolorów i tekstur
• lepsza jakość geometrii
• możliwość przechowywania złożonych informacji wizualnych
  

Wady:

• większe rozmiary plików
• często wymaga dodatkowych plików (np. MTL)
• mniej intuicyjny dla początkujących
  

Kiedy używać? jeżeli liczy się wygląd modelu, detale kolorystyczne, a także złożona geometria, OBJ będzie lepszym wyborem niż STL.

AMF – Format zapomniany, ale potężny

AMF (Additive Manufacturing File Format) to nowocześniejsza wersja STL, zaprojektowana, by wyeliminować jego ograniczenia. Może zawierać informacje o kolorze, materiale, strukturze siatkowej oraz jednostkach.

Choć AMF istnieje od 2011 roku, nie zdobył dużej popularności – głównie przez ograniczoną kompatybilność z oprogramowaniem.

Zalety:

• zapisuje więcej informacji niż STL
• lepsza precyzja dzięki krzywoliniowej tesselacji
• pojedynczy plik – brak potrzeby zewnętrznych tekstur

Wady:

• słabe wsparcie w starszym oprogramowaniu
• rzadziej używany, przez co mniej znany
  

Kiedy używać? Gdy Twój projekt wymaga dużej precyzji oraz danych o kolorach i materiałach, a Twoje oprogramowanie wspiera AMF – warto dać mu szansę.

3MF – Nowy standard przyszłości druku 3D

3MF (3D Manufacturing Format) to najbardziej obiecujący format ostatnich lat, opracowany w 2015 r. przez konsorcjum firm takich jak Microsoft, HP, Autodesk czy Prusa. Ma zastąpić STL i AMF jako uniwersalny, nowoczesny format druku 3D.

3MF przechowuje pełną strukturę modelu, dane o materiałach, kolorach, teksturach i ustawieniach druku – wszystko w pojedynczym, skompresowanym pliku XML, który jest łatwy do odczytania i naprawy.

Zalety:

• nowoczesny, lekki i otwarty format
• obsługa złożonych danych: kolory, struktury, materiały
• odporność na typowe błędy modeli 3D
• rosnące wsparcie w slicerach (np. PrusaSlicer, Cura)
  

Wady:

• niektóre starsze programy go nie obsługują
• mniej znany wśród początkujących
  

Kiedy używać? Gdy zależy Ci na nowoczesnym i bezpiecznym formacie, obsługującym wszystkie parametry druku – od materiału po kolory – 3MF to wybór przyszłości.

STEP – Format inżynierski, nie tylko do druku

STEP (Standard for the Exchange of Product model data) to uniwersalny format CAD, który doskonale sprawdza się przy wymianie danych między różnymi systemami projektowymi. Nie został stworzony z myślą o druku 3D, ale często jest pierwszym krokiem w projektowaniu przemysłowym.

STEP zapisuje nie tylko geometrię, ale też relacje między częściami, strukturę złożeń, właściwości fizyczne, a choćby procesy technologiczne.

Zalety:

• idealny do projektów inżynierskich i przemysłowych
• zapisuje pełne złożenia i dane projektowe
• umożliwia edycję przed konwersją do formatu drukowalnego
  

Wady:

• nie nadaje się bezpośrednio do druku – wymaga konwersji
• zawiera dużo zbędnych danych do samego drukowania
• nie wspiera kolorów czy tekstur
  

Kiedy używać? Kiedy pracujesz nad złożonymi projektami mechanicznymi lub inżynierskimi, gdzie kooperacja między różnymi programami CAD jest kluczowa.

3MF – format przyszłości?

Podsumowanie: który format wybrać do druku 3D?

Wybór formatu pliku zależy od:

Złożoności modelu
Potrzeby zachowania kolorów i materiałów
Kompatybilności z używanym slicerem
Etapu pracy – projektowanie, przygotowanie do druku, archiwizacja